Χάρηκα πολύ που το FLIX.GR, διοργάνωσε στις 19/1 στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών , την προβολή αυτής της ταινίας, που όπως είπαμε σε προηγούμενη δημοσίευση, ήταν η δεύτερη επιλογή των συντακτών των Cahiers du Cinema στο Top 10 του 2017. Καθώς δεν έχει διανομή στην Ελλάδα, ήταν μοναδική ευκαιρία να δει κανείς αυτή την τόσο νεωτεριστική και ρηξικέλευθη ταινία - ιστορικό μιούζικαλ - του Bruno Dumont.
Τον Βruno Dumont τον ξέρουμε από την Humanité (μεγάλο βραβείο επιτροπής στις Κάννες το 1999), τους 29 Φοίνικες (2003), τη Flandres (μεγάλο βραβείο επιτροπής στις Κάννες το 2006), Camille Claudel (2013), Oικογένεια Βαν Πέτεγκραμ(2016) και μερικές ακόμα ταινίες που δεν παίχτηκαν νομίζω στην Ελλάδα. Επίσης διαβάζω ότι έκανε μεγάλη επιτυχία η τηλεοπτική σειρά μυστηρίου P’tit Quinquin (2014) και τώρα γυρίζει και δεύτερο κύκλο, για την δε Jeannette έχουν γραφτεί ύμνοι από μερίδα του Γαλλικού τύπου. Το σύνολο του έργου του χαρακτηρίζεται τολμηρό, θεαματικό, αντισυμβατικό, ολοκληρωμένο, όπου κάθε ταινία είναι διαφορετική. Βέβαια το χαρακτηριστικό, από άποψη ατμόσφαιρας στις ταινίες του, είναι πιστεύω ένα υπερβατικό, πνευματικό , μυστικιστικό, φυσικό στοιχείο που τις διατρέχει. Για τις δε τελευταίες δημιουργίες του( Jeannette , P’tit Quinquin) κάνουν λόγο για έργο ενός genie που ξεπερνά την εποχή του, τον θεωρούν ως παραδειγματικό ανανεωτή του γαλλικού σινεμά αυτή την εποχή. Και γιατί όχι; Γιατί να μην ξαναδούμε μια μετά Νouvelle Vague καλλιτεχνικά εποχή;
Aς δούμε πως εξαργυρώνονται τα παραπάνω λοιπόν. Domrémy 1425, η Jeannette είναι μια οκτάχρονη βοσκοπούλα που προβληματίζεται με την «θεϊκή» αδικία που έχει σκεπάσει την Γαλλία λόγω του συνεχούς πολέμου με την Αγγλία (είναι ο Εκατονταετής), την πείνα και την φτώχια που μαστίζει την ενδοχώρα. Κάτι θέλει να κάνει γι αυτό , δεν μπορεί να μένει με σταυρωμένα τα χέρια και να προσεύχεται μόνο. Ζητά τις συμβουλές από κάποιες καλόγριες, συζητά με την φίλη της την Ηauviette , αλλά εσωτερικά υποφέρει γιατί δεν βρίσκει την λύση. Κάποια μέρα εμφανίζονται μπροστά της τρείς άγιες και είναι σαν να βλέπει το θεϊκό σημάδι που αναζητούσε. Κατόπιν την βλέπουμε λίγο μεγαλύτερη σε ηλικία (περίπου 12), αποφασισμένη να βοηθήσει στον αγώνα κατά της Αγγλίας λαμβάνοντας ενεργό μέρος. Με την βοήθεια του θείου της εγκαταλείπει την οικογένεια και το χωριό της. Η μεταμόρφωση προς την Jeanne d’ Arc έχει ήδη αρχίσει……
Ο Bruno Dumont παίρνει το λιμπρέτο από το έργο Mystère de la charité de Jeanne d’Arc του ποιητή Charles Péguy (1873-1914), σοσιαλιστή, άθεου (που στο τέλος της ζωής του όμως ασπάστηκε τον Καθολικισμό) και με την εξαίρετη πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Ιgorr (Gautier Serre)- που για όσους δεν τον γνωρίζουν, η μουσική του είναι μία μείξη μπαρόκ ,ροκ, ηλεκτρονική και έθνικ - δημιουργεί μία ιστορική μουσική ταινία, που καταπιάνεται με την αγία-σύμβολο- ηρωίδα του Μεσαίωνα Jeanne d’Arc, με έναν εντελώς αντισυμβατικό τρόπο. Την σφραγίδα τους για την ηρωική αυτή μορφή/ μύθο έχουν αφήσει μεγάλοι σκηνοθέτες Dreyer, Fleming, Rivette, Besson και αντίστοιχες πρωταγωνίστριες έχουν ενσαρκώσει αυτό τον ρόλο όπως η Μ.Falconnetti, Ingrid Bergman, Sandrine Bonnaire και άλλες πολλές. Ο Dumont αναφέρεται στην παιδική ηλικία της, εξ ού και Jeannette, στον δρόμο προς την μεταμόρφωση της και σταματά εκεί που οι άλλοι αρχίζουν.
Όπως έχει αναφέρει ο ίδιος σε συνεντεύξεις, η αμεσότητα της μουσικής είναι κάτι που τον συγκινεί πολύ. Ο λόγος του Péguy είναι τόσο ποιητικός και μουσικός , που όταν οι λέξεις δεν καταφέρνουν να αποδώσουν το πνεύμα του κειμένου, αναλαμβάνει η μουσική, που έχει την ιδιότητα να λειτουργεί «ακαριαία» και να μεταδίδει το συναίσθημα του κειμένου. Ήθελε μια μουσική σύγχρονη , πρωτότυπη και όχι playback. Έτσι ο Ιgorr ανέλαβε (πρώτη φορά γράφει μουσική για ταινία) την σύνθεση μιας μουσικής που θα έπρεπε οι στίχοι του κειμένου να πατήσουν πάνω της και ταυτόχρονα να μπορεί να τραγουδηθεί από ερασιτέχνες. Η διαδικασία αυτή μαζί με την εκπαίδευση των ερασιτεχνών στο κείμενο , το τραγούδι και τον χορό (ο γνωστός χορογράφος Philippe Decouflé οργάνωσε την χορογραφία) κράτησε ένα χρόνο. Επειδή ο Dumont είναι οπαδός ενός φυσικού τρόπου σκηνοθεσίας , οι ηθοποιοί είχαν μικρόφωνα στα αυτιά τους όσο γυριζόταν η ταινία και καθώς άκουγαν την μουσική τραγουδούσαν. Το ότι υπάρχουν παραφωνίες και ακούγονται και ήχοι της φύσης είναι και αυτό μέρος της σκηνοθεσίας, αφού πρόκειται για παιδιά και όλη η ταινία είναι γυρισμένη μόνο σε εξωτερικούς χώρους (μία σκηνή υπάρχει μόνο σε κλειστό χώρο). Άλλωστε η ανθρώπινη φύση δεν είναι τέλεια.
Έτσι όπου ο λόγος δεν καταφέρνει να εκφράσει το παράπονο ή τον θυμό ή τις εκστατικές στιγμές της Jeannette , αναλαμβάνει η μουσική και ο χορός, πολλές φορές ρυθμικός με ξέφρενα ροκ ξεσπάσματα ή και σε ρυθμό χιπ χοπ.
Τα δύο κορίτσια που έχουν τους ρόλους της Jeannette στις 2 ηλικίες ,η μικρή Lise Leplat Prudhomme και η Jeanne Voisin , φαίνεται να έχουν πιστέψει πολύ στην σκηνοθετική αυτή ματιά, τα πρόσωπά τους δείχνουν μία γήινη αμφιβολία, δυσπιστία, αποφασιστικότητα , δυναμισμό αλλά και πίστη στο όραμα. Η φύση συμμετέχει και αυτή με την κυρίαρχη παρουσία της , με τα γήινα και ταυτόχρονα με τα ουράνια τοπία και το υπέροχο φως που τα λούζει. Πραγματικός πρωταγωνιστής το «φως» διαυγές ,λαμπερό, διάφανο μας μεταφέρει σε άλλον αιώνα. Η επαφή των παιδιών με την φύση (συνέχεια περπατούν ξυπόλητα, διασχίζουν ρυάκια, χαϊδεύουν προβατάκια), δίνει ένα χαρακτήρα ανεπιτήδευτης αθωότητας και ανεμελιάς που ταιριάζει πολύ στο περιεχόμενο της ταινίας. Πολύ εκφραστικά τα πλάνα που η Jeannette σηκώνει τα μάτια της προς τον ουρανό αλλά και από τον ουρανό έχουμε βλέμματα προς την γη. Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας δικαιολογεί την πίστη της Jeannette; Ή είναι μια εσωτερική δύναμη και μόνο που την σπρώχνει να θέλει να βοηθήσει τον πλησίον; To όραμα πάντως των αγίων της έδωσε την απαραίτητη αυτοπεποίθηση. Αξιομνημόνευτο το ντουέτο των δύο μοναχών αδελφών, η εκστατική σκηνή με την εμφάνιση των αγίων μέσα στην φύση και η εμφάνιση-gag του ράπερ Durand Lassois, στον ρόλο του θείου Nicolas.
Είναι μια ριζοσπαστική ταινία όχι μόνο λόγω φόρμας , γιατί θρησκευτικό μιούζικαλ ήταν και το Jesus Christ Superstar (1973) που είχε αναστατώσει τότε με το θέμα του, αλλά και ο χειρισμός του περιεχομένου δικαιώνει αυτόν τον χαρακτηρισμό, χωρίς όμως να είναι βλάσφημη ή απαξιωτική για τα θρησκευτικά αισθήματα κάποιου. Η ματιά του σκηνοθέτη είναι τόσο ασυμβίβαστη και επαναστατική όσο και η προσωπικότητα και οι πράξεις της ηρωίδας του. Ο Βruno Dumont δεν νομίζω ότι θέλει να μας προβληματίσει τόσο για υπερφυσικά φαινόμενα πίστης ή μη. Απάλλαξε το θέμα από την βαριά ατμόσφαιρα άλλων εποχών και σκηνοθέτησε μεν μια ταινία με θέμα συμβολικό και σκοτεινό, αλλά κατόρθωσε να την μεταλλάξει σε κάτι φωτεινό, ελπιδοφόρο και χαρούμενο χρησιμοποιώντας τον ποιητικό λόγο, την μουσική και την κίνηση, με έμπνευση. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να αφεθούμε στη μαγεία της ταινίας. Είναι ωραίο να υπάρχουν σκηνοθέτες που σπάνε κάποιες φόρμες και πειραματίζονται. Περιμένουμε και το β’ μέρος……
Comentários